Sự tích bánh Tét – Nét đẹp văn hóa Tết truyền thống của dân tộc Việt

Bánh tét, có nơi gọi là bánh đòn, là một loại bánh trong ẩm thực của cả  miền Trung và Nam bộ. Không biết tự bao giờ, đòn bánh tét đã trở thành món ăn truyền thống và việc gói bánh tét cũng là một trong những phong tục ngày Tết không thể thiếu.

Nếu chiếc bánh chưng gắn liền với sự tích “bánh chưng bánh dày” của Hoàng tử Lang Liêu từ thời Hùng Vương thứ Sáu, thì đòn bánh Tét cũng có những giai thoại ly kỳ về nguồn gốc và ý nghĩa riêng.

Theo những ghi chép còn sót lại, đòn bánh tét có nguồn gốc từ chủ nhân vùng đất Chăm Pa trong lịch sử (tiền thân là người Sa Huỳnh) định hình lãnh thổ quốc gia dân tộc từ cuối thế kỷ thứ II sau Công nguyên (cách nay khoảng gần 2 thiên niên kỷ). Khi ấy, người Chăm có một nền văn hóa phát triển rực rỡ và đạt đến đỉnh cao. Nền văn hóa ẩm thực cũng vô cùng phong phú.

Bánh tét ra đời từ sự hình tượng hóa Linga của thần Siva cùng với tín ngưỡng nông nghiệp vốn có nên các cư dân Việt sau này đã tạo ra chiếc bánh. Dần dà, đòn bánh Tét được “thai nghén” và hình thành vào lúc nào không rõ.

Bên cạnh đó, còn một truyền thuyết khác cho nguồn gốc của bánh tét. Vào mùa xuân Kỷ Dậu năm 1789, Nguyễn Huệ và quân ta đánh đuổi quân Thanh ra khỏi đất nước. Lúc bấy giờ quân lính được nghỉ ngơi, ăn Tết. Có anh lính nọ được người nhà gửi cho món bánh làm từ gạo nếp, nhân đậu xanh, hình dạng như bánh tét ngày nay. Anh lính mang bánh mời vua Quang Trung.

Vua ăn thấy ngon bèn hỏi thăm. Anh lính kể, bánh do người vợ ở quê nhà làm gửi cho. Mỗi lần ăn bánh, anh càng thương, càng nhớ vợ nhiều hơn. Đặc biệt anh mắc chứng đau bụng nhưng khi ăn bánh này thì lại không thấy đau nữa.

Nghe câu chuyện cảm động của anh lính, Vua bèn ra lệnh cho mọi người gói loại bánh này để ăn Tết và đặt tên là bánh Tết nhằm ghi nhớ chiến thắng giặc Thanh vào mùa xuân đồng thời thể hiện tình cảm gia đình thắm thiết mỗi độ xuân về. Đó được xem là nguồn gốc của bánh tét trong ngày Tết cổ truyền ở Việt Nam.

Những chiếc bánh ngày Tết dù ở miền Bắc, Trung hay Nam, nhìn giản đơn nhưng thấm đẫm triết lý của người Việt về con người và cuộc sống. Tối 29-30 Tết, cả nhà thức chờ quanh nồi nấu bánh, trẻ con làm nhiệm vụ chụm củi, tạo nên không khí ấm cúng, sung túc của buổi sum họp gia đình ngày Tết.

Cứ mỗi độ mai vàng nở đầy trước sân ngập tràn nắng phương Nam, hay những nụ đào hàm tiếu e ấp trong gió xuân phương Bắc, ai ai cũng sửa soạn để về nhà, cùng đón Tết đoàn viên sum họp. Đây cũng là thời khắc đánh dấu một năm đã qua, bước vào một chu kỳ mới với những niềm tin, khát vọng vào những điều tốt đẹp nhất trong một năm mới sắp tới.